Tennis là môn thể thao hấp dẫn với hệ thống tính điểm độc đáo, khiến người mới thường bối rối. Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng luật tính điểm tennis, từ cách ghi điểm trong game, set, đến trận đấu, dựa trên quy định của Liên đoàn Quần vợt Quốc tế (ITF). Bạn sẽ nắm vững mọi khía cạnh, từ tie-break kịch tính đến các biến thể ở Grand Slam, để tự tin theo dõi hoặc chơi tennis.
Luật Tính Điểm Tennis
Cấu Trúc Cơ Bản của Một Trận Đấu Tennis
Tennis không giống các môn thể thao khác với cách tính điểm đơn giản như bóng đá hay bóng rổ. Một trận đấu tennis được chia thành các cấp độ rõ ràng, mỗi cấp có luật riêng biệt.
Điểm (Point) – Đơn Vị Nhỏ Nhất
Mọi thứ bắt đầu từ điểm (point) – đơn vị cơ bản nhất. Một điểm được ghi khi:
- Đối thủ đánh bóng ra ngoài hoặc vào lưới.
- Giao bóng lỗi hai lần liên tiếp (double fault).
- Đánh bóng trúng sân đối phương mà họ không đỡ được.
Điểm không được tính bằng số thông thường (1, 2, 3), mà theo hệ thống đặc trưng: 0, 15, 30, 40, tạo nên nét độc đáo của tennis.
Game – Tập Hợp Điểm
Nhiều điểm tạo thành một game. Để thắng một game, tay vợt cần ghi ít nhất 4 điểm và dẫn trước đối thủ 2 điểm. Đây là bước đầu tiên để tiến tới chiến thắng trong set.
Set – Tập Hợp Game
Một set là tập hợp các game, thường kết thúc khi một tay vợt đạt 6 game và dẫn trước ít nhất 2 game. Nếu tỷ số hòa 6-6, luật tie-break sẽ được áp dụng để phân định thắng thua.
Match – Trận Đấu Hoàn Chỉnh
Match (trận đấu) là tập hợp các set. Tùy giải đấu, trận đấu có thể kéo dài 3 set (thắng 2 set trước) hoặc 5 set (thắng 3 set trước), đặc biệt ở các giải Grand Slam danh giá như Wimbledon hay US Open.
Cách Tính Điểm Trong Một Game
Hệ thống tính điểm trong game là nền tảng của luật tennis, và cũng là phần gây khó hiểu nhất cho người mới.
Hệ Thống Điểm 15-30-40
Trong một game, điểm được tính như sau:
- Điểm đầu tiên: 15 (15-0 nếu bạn ghi điểm, 0-15 nếu đối thủ ghi).
- Điểm thứ hai: 30 (30-0 hoặc 15-15).
- Điểm thứ ba: 40 (40-0 hoặc 30-15).
- Điểm thứ tư: Thắng game nếu dẫn trước 2 điểm (40-0 thành game).
Nếu cả hai đạt 40-40, game chưa kết thúc mà chuyển sang trạng thái đặc biệt.
Deuce và Advantage: Luật Quyết Định Cách Biệt
Khi tỷ số là 40-40 (deuce), luật yêu cầu tay vợt phải thắng liên tục 2 điểm để kết thúc game:
- Thắng 1 điểm sau deuce: Được Advantage (lợi thế), ghi là “Ad-In” (nếu người giao bóng dẫn) hoặc “Ad-Out” (nếu người trả bóng dẫn).
- Thắng điểm tiếp theo: Kết thúc game.
- Nếu mất điểm, tỷ số về lại deuce, và quá trình lặp lại.
Bí Quyết Thắng Game Nhanh
Bí Quyết Thắng
Để thắng game hiệu quả:
- Tập trung giao bóng chính xác, tận dụng điểm mạnh của mình.
- Đánh vào điểm yếu của đối thủ khi ở trạng thái deuce.
- Giữ bình tĩnh, tránh lỗi không đáng có như double fault.
Cách Tính Điểm Trong Một Set
Set là cấp độ quan trọng, quyết định tay vợt nào tiến gần hơn đến chiến thắng trận đấu.
Luật Thắng 6 Game và Cách Biệt 2 Game
Để thắng một set:
- Đạt 6 game trước.
- Dẫn trước đối thủ ít nhất 2 game (ví dụ: 6-4, 6-3, 6-0).
Nếu tỷ số là 5-5, trận đấu tiếp tục đến 7-5. Nhưng nếu đạt 6-6, tie-break được áp dụng.
Tie-break: Quyết Định Set Khi 6-6
Tie-break là trận đấu ngắn, tính điểm kiểu số thông thường (1, 2, 3…). Quy tắc:
- Tay vợt đạt 7 điểm trước và dẫn trước 2 điểm sẽ thắng (ví dụ: 7-5, 8-6).
- Giao bóng luân phiên: Người bắt đầu tie-break giao 1 điểm, sau đó mỗi người giao 2 điểm liên tiếp.
- Nếu tỷ số 6-6, tiếp tục đến khi có cách biệt 2 điểm (10-8, 12-10…).
Quy Định Tie-break ở Các Giải Lớn
| Giải Đấu | Set Cuối | Tie-break |
|---|---|---|
| Australian Open | Có | Super Tie-break (10 điểm) |
| French Open | Không | Chơi đến cách biệt 2 game |
| Wimbledon | Có (từ 12-12) | Tie-break 7 điểm |
| US Open | Có | Tie-break 7 điểm |
Trường Hợp Đặc Biệt ở Các Giải Grand Slam
Mỗi Grand Slam có biến thể riêng ở set cuối:
- French Open: Không tie-break, phải thắng cách biệt 2 game (8-6, 10-8…).
- Wimbledon: Từ 2019, tie-break áp dụng khi 12-12 ở set 5, cần 7 điểm để thắng.
Cách Tính Điểm Trong Một Trận Đấu (Match)
Trận đấu là đích đến cuối cùng, nơi mọi nỗ lực được định đoạt.
Thể Thức 3 Set và 5 Set
- 3 set: Thắng 2 set trước (ATP, WTA, nữ Grand Slam). Ví dụ: 6-4 6-2.
- 5 set: Thắng 3 set trước (nam Grand Slam). Ví dụ: 6-3 4-6 7-5 6-4.
Sự Khác Biệt Giữa Đánh Đơn và Đánh Đôi
- Đơn: Một đấu một, tính điểm chuẩn như trên.
- Đôi: Hai đấu hai, luật tương tự nhưng có thể dùng “no-ad scoring” (không advantage, thắng ngay điểm quyết định sau deuce) ở một số giải.
Super Tie-break: Biến Thể Hiện Đại
Thay vì set cuối, một số giải dùng super tie-break:
- Đạt 10 điểm và cách biệt 2 điểm.
- Thường áp dụng ở đánh đôi hoặc giải rút ngắn thời gian.
Những Ngoại Lệ và Biến Thể Trong Luật Tính Điểm
Tennis không cứng nhắc, có nhiều ngoại lệ đáng chú ý.
Set Cuối Không Tie-break: Chiến Thắng Ép Buộc
Ở French Open hoặc các giải cũ, set cuối kéo dài đến khi cách biệt 2 game, dẫn đến những trận đấu kỷ lục như Isner vs. Mahut (Wimbledon 2010, 70-68 ở set 5).
Quy Tắc Đặc Thù của Từng Giải Đấu Lớn
Quy Tắc Đặc Thù
- US Open: Tiên phong áp dụng tie-break ở set cuối từ 1970.
- Australian Open: Super tie-break 10 điểm ở set 5 từ 2019.
Cách Tính Điểm Đôi Nam-Nữ
Ở nội dung đôi nam-nữ (mixed doubles):
- Nam giao bóng cho nam, nữ giao cho nữ.
- Một số giải dùng super tie-break thay set 3.
Mẹo Hiểu và Áp Dụng Luật Tính Điểm Tennis
Hiểu luật là bước đầu để yêu thích tennis hơn.
Cách Đọc Tỷ Số Chuẩn Xác
- 6-4 7-5: Thắng 2-0 set.
- 6-7(5) 6-3 6-4: Thua tie-break set 1 (5-7), thắng 2 set sau.
Sai Lầm Thường Gặp Khi Tính Điểm
- Nhầm lẫn “deuce” với “tie-break”.
- Không hiểu cách biệt 2 điểm/game/set.
Làm Chủ Luật Để Tăng Trải Nghiệm Xem và Chơi
- Xem trận đấu: Hiểu tie-break để không bỏ lỡ khoảnh khắc quyết định.
- Chơi tennis: Áp dụng chiến thuật dựa trên luật, như giữ giao bóng ở deuce.
Nhà Thi Đấu Nguyễn Du hy vọng bài viết này mang đến những giá trị và những thông tin cần thiết cho bạn!
